تالشان ایران و زبان ترکی

نوت: اين نوشته از موضع قوميتگرائي افراطي فارسي نوشته شده است.

از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد

دلایل گسترش زبان ترکی در محدوده زبان تالشی را می‌توان چنین بیان کرد:

۱. کوچاندن ترکزبانان از سوی حاکمان ایرانی همچون دوره شاه عباس یکم و نادرشاه که با هدف جلوگیری از شورش تالشان به مناطق اسکان این قوم صورت گرفت.
۲. پس از جنگهای ایران و روس، روسها با هدف چیرگی بر سرزمین تالش شمالی به کوچاندن قومهای گوناگون از جمله ترکزبانان اقدام کردند.
۳. از دوره صفویان به این سو، بیشینه فرمانداران نواحی گوناگون تالش از ترکزبانان بودند و در گسترش این زبان کوشش می‌کردند. افراد بانفوذ تالش نیز برای رونق کار خود مخالفتی با گسترش زبان ترکی نداشتند.
۴. بی علاقگی تالشان به امور بازرگانی موجب شد، بازرگانان بزرگ، خرده پا و دوره گرد از مناطق ترکزبان به سوی سرزمین تالش سرازیر شوند و پس از آشنایی با شرایط اقلیمی، به صورت دائمی در منطقه نشیمن گرفته و حتی به برپایی مغازه اقدام کنند. در اواخر سده نوزدهم همه اهالی ویلکیج به زبان ترکی صحبت می‌کردند و به تالش ترک مشهور شده بودند.
۵. پس از سقوط اصفهان در سال ۱۱۳۵ ق. تا به تخت نشستن آقامحمد خان در سال ۱۲۱۰ ق. یک دوره ۷۵ ساله هرج و مرج و آشفتگی همراه با کشت و غارت طی شد که جمعیت ایران را با کاهش روبرو ساخت. در طاعون ۱۲۴۶ ق. / ۱۸۳۰ ترسایی و سال ۱۲۵۰ ق. دو سوم جمعیت تالش هلاک شدند و این سرزمین برای رفع نیاز متوسل به نیروی کار همسایه شد. از سال ۱۲۵۶ ق. / ۱۸۴۰ میلادی سالانه ۲۷ هزار نفر نیروی کار از بیرون از گیلان آمدند که کمابیش همه آنها ترکزبان بودند. مهاجرت گروهی یا فردی به این منطقه به سبب تنگی گذران زندگی و نشیمن‌گزینی دائمی آنها بافت تالشی منطقه را به هم ریخت.
۶. آسیب پذیری زبان تالشی که فاقد الفباست موجب شد که به راحتی زیر رخنه زبان ترکی آذری که در دبستانها و دبیرستانها، مطبوعات، رسانه‌ها و ادارات دولتی تالش شمالی رایج شد قرار گیرد. پشتیبانی شدید حاکمیت موجود در تالش شمالی از گسترش زبان ترکی و محو آثار تالشی در توقیف و عدم انتشار هرگونه اثری از این زبان در به سستی کشانیدن زبان تالشی به شدت مؤثر بوده است.
۷. گسترش زبان ترکی با گرایشهای مذهبی همراه بوده است، در نتیجه ایستادگی در برابر این هجوم صورت نگرفته است.
۸. ترکی زبان ارزشی حاکم بر منطقه تالش شد در نتیجه عموم آموزش دیدگان و دانش آموختگان به زبان ترکی صحبت می‌کردند.
۹. پس از آغاز جنگهای ایران و روس، فتحعلیشاه قاجار برای کاهش نفوذ میرمصطفی خان برخی از خاندانهای ترکزبان رده پایین و مهاجر[نیازمند منبع] در سرزمین تالش را به خانی ارتقاء داد. این خانها از آنجا که در میان تالشان نفوذی نداشتند، برای تثبیت خود به مهاجرت ترکزبانان به این منطقه دامن زدند.
[ویرایش] منبع
کتاب: تالشان (از دوره صفویه تا پایان جنگ دوم ایران و روس) نوشته حسین احمدی، مرکز اسناد و تاریخ دیپلماسی، تهران ۱۳۸۰.